Kadın işçileri koruyucu nitelikteki düzenlemelerden genel olarak bütün kadın işçilerin 4857 sayılı İş Kanununun 74. Maddesinden faydalanabileceğinden bahsetmiştik.

İş Kanunun 74. maddesi yalnızca biyolojik olarak anne olan kadın işçilere değil, aynı zamanda evlat edinenlere de düzenlemeler öngörülmüştür. Söz konusu maddeye göre, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hâli izni kullandırılacaktır. Kanunen tanınan altı aya kadar ücretsiz izin, aynı zamanda, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene de verilebilecek ve bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınamayacaktır.

Yasa hükümlerine göre “haftalık çalışma süresinin yarısına kadar ücretsiz izin hakkı” ile “6 aylık ücretsiz izin hakkı” arka arkaya kullanılamaz; çünkü bu iki izin türünün de ücretli analık izin hakkının ardından kullanılması gerekmektedir. Dolayısıyla, ücretli yıllık izin sonrasında kadın bir çalışan, bu iki izin türünden sadece birisini tercih ederek diğerinden vazgeçmek durumundadır. Sonrasında ise kısmi süreli çalışma hakkı kullanılabilecektir.

Kadın gazetecilerin doğum izinleri, 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi olarak çalışan kadın işçilerden farklı olarak, 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun’da düzenlenmiştir. Söz konusu kanuna göre kadın gazetecinin hamileliği halinde, hamileliğin yedinci ayından itibaren doğumun ikinci ayının sonuna kadar izinli sayılır. Hamileliğinin yedinci ayından itibaren doğumun ikinci ayının sonuna kadar izinli sayılan kadın gazeteciye, bu süre boyunca çalıştığı müessese tarafından son aldığı ücretin yarısı ödenir. Doğum gerçekleşmez veya çocuk ölü dünyaya gelirse, bu halin oluş tarihinden itibaren bir ay süreyle aynı ücret ödenir. Gazetecinin sigortadan ya da bağlı bulunduğu kuruluşlardan alacağı yardım, bu ödemeye engel değildir.

Doğum izninde olunan sürelerde anneye “Geçici İş Göremezlik Ödeneği”, halk arasında bilinen adıyla “Rapor Parası” yardımı verilmektedir. Ödeneği hak etmenin temel şartı doğumdan önceki bir sene içerisinde 90 gün prim ödenmiş olmasıdır. 7316 sayılı Kanun ile bu hesaplama son 12 aylık ortalama kazancı esas alınacaktır.

Bunun yanında doğan çocuk başına sadece bir defa yapılan “Doğum Yardımı” veya bilinen adıyla “Çocuk Parası veya Doğum Parası” yardımıdır. Doğum yardımından faydalanabilmek için Türk vatandaşı olmak ve yardım alınacak çocukların 2015 yılı Mayıs ayının 15’inci gününden sonra doğmuş olması yeterlidir.

“Emzirme Ödeneği” veya bilinen adıyla “Süt Parası”; doğum yapması halinde sigortalı kadına veya sigortalı olmayan kadının doğum yapması halinde sigortalı erkeğe verilen bir ödeme türüdür. Ayrıca, kendi adına ve hesabına yaptıkları çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine emzirme ödeneği verilir. Kişi eğer (4/a)’lı bir çalışan ise adına doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması şartı bulunmaktadır. (4/b)’ye tabi çalışan sigortalılar için ise doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış; genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması gerekmektedir. Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalılardan sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten başlamak üzere 300 gün içinde çocukları doğarsa, sigortalı kadın veya eşi analık sigortasından yararlanacak erkek, doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması şartıyla emzirme ödeneğinden yararlandırılır. Emzirme ödeneğinin talep edilmesinde hak düşürücü süre, hakkın doğduğu tarihten itibaren 5 yıldır.

Bu konuyla alakalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, ALO 170, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu ile Resmi Gazete’ den ve internet sitelerinden bilgi alınabilir. Belirtmek gerekir ki hak kaybı yaşamamak adına önce avukata sormak, bilgi almak her zaman önemlidir.