“Üstte mavi gök çökmedikçe, altta yağız yer delinmedikçe, Türk milleti, senin ilini, töreni kim bozabilir? Türk milleti, tokluğunu bilmezdin; açlığını bilmezdin. Bir doyurup, bir aç ederdin. Ben tahta oturduğumda, aç milleti doyurdum, çıplak milleti giydirdim, yoksul milleti zengin kıldım, az milleti çok kıldım.”

Bu sözler, yaklaşık 1.300 yıl önce yaşamış ulu atamız Bilge Kağan’a aittir. Orhun Yazıtlarında yer alan bu ifadeler, kadim kültür ve medeniyetimizin değerlerini gözler önüne seriyor. Binlerce yıl önce bir bilge lider, halkına güvenle sesleniyor; iline ve törene zarar gelmeyeceğini, açları doyurup çıplakları giydirdiğini, yoksulları zengin kıldığını gururla anlatıyor.

Geçtiğimiz haftalarda Türk kültüründe liderliğin iki önemli özelliği olan adalet ve bilgelikten bahsetmiştik. Bu hafta ise yazımızın konusu cömertlik. Kadim kaynaklarımız gösteriyor ki, bir liderin gücü yalnızca askeri kudretiyle ya da adil ve bilge oluşuyla ölçülmez; halkına gösterdiği cömertlik de liderliği tamamlayan en temel erdemdir.

Kutadgu Bilig’de liderin nasıl olması gerektiği ile ilgili verilen cevaplardan bazıları şu şekildedir:

“Bilgili, akıllı, halka davranışı iyi, cömert, gözü tok ve zengin olmalı.”Bir başka beyitte ise cömertlik şu şekilde öğütlenir:

“Cömert ol, bağışla, yedir ve içir; eğer malın eksilirse yeniden vur, al ve eksileni tamamla!”

Benzer anlayış, Dede Korkut Hikâyeleri’nde de görülür:

“Aç görsem doyururdu, yalınça görse donatırdı, borçluyu borcundan kurtarırdı.”

Bu sözler, liderin sahip olduğu imkanları öncelikle halkının ihtiyaçlarını karşılamak için kullanması gerektiğini gösterir. Halk açken, üstü çıplakken veya borç içindeyken liderin sadece kendi yaşamını sürdürmesi kabul görmez, kabul görmeyen liderde saltanatını sürdüremez.

Edebiyatımızın en önemli eserlerinden olan ve yine bir siyasetname özelliği de taşıyan Atabetü’l Hakayık’da (Gerçeklerin Eşiği) da cömertliğe özel bir vurgu yapılmaktadır. Yazar cömertlikle ilgili şu ifadeleri kullanmaktadır: ““Bu halk arasında en iyi adam cömert adamdır, cömertlik şeref, ikbal ve cemali artırır; insanlar arasında sevilmek istersen, cömert ol cömertlik seni sevdirir”

Sonuç olarak, Türk kültüründe cömertlik ve fedakârlık, liderliğin en temel unsurlarından biridir. Adalet ve bilgelikle birleştiğinde, halkın gönlünde taht kuran, toplumsal bağlılığı güçlendiren bir liderlik ortaya çıkar. Önümüzdeki haftalarda bu kadim liderlik anlayışını, cesaret ve dayanışma boyutlarıyla incelemeye devam edeceğiz.

Görüşmek dileğiyle..