Liderlik olgusu hem siyaset, hem bürokrasi hem de işletme yönetiminde daima büyük bir ilgi uyandırmıştır. Yönetim ve organizasyon alanında uzun süredir yapılan araştırmalar, liderliğin örgütlerin hayatında vazgeçilmez bir unsur olduğunu ortaya koymuş, ancak ancak başarılı bir liderlik modeli ile sürdürülebilir bir başarının elde edilebileceğini vurgulamıştır.

Sadece işletme literatüründe değil, tarih, siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler gibi farklı disiplinlerde de liderlerin yapıp ettikleri ya da yapamadıkları üzerine geniş bir literatür bulunmaktadır. Biraz iddialı olsa da, dünya tarihinin bir bakıma “liderler tarihi” olarak okunabileceği söylenebilir.

Moğollar denince Cengiz Han, Selçuklu denince Alparslan, Osmanlı denince Fatih Sultan Mehmet ya da Kanuni Sultan Süleyman, Fransa denince Napolyon, Hindistan denince Gandhi, Türkiye denince ise Atatürk akla gelir. Benzer şekilde küresel şirketlerde de kurucu liderler bir marka ile özdeşleşmiştir: Apple denince Steve Jobs, Microsoft denince Bill Gates, Amazon denince Jeff Bezos, Türkiye’de ise Koç Holding denince Vehbi Koç hatırlanır. Kısacası, örgütsel bir başarıdan bahsediliyorsa ilk akla gelen, o örgütün lideridir.

Hal böyle olunca, yönetim bilimi alanında “nasıl başarılı bir lider olunur” ya da “başarılı liderlerin özellikleri nelerdir” sorularına yanıt arayan bilimsel çalışmalar yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir. Ancak bu alandaki araştırmaların çoğu Batı eksenli olmuş, Batı’daki liderlik anlayışı diğer toplumlara doğrudan uyarlanmaya çalışılmıştır.

Peki, Türk kültüründe liderlik nasıl ele alınmaktadır? Türkler liderlerinden ne bekler, kimleri lider olarak görmek ister? Bu soruya cevap ararken bakacağımız ilk kaynaklardan biri siyasetnamelerdir. Türk edebiyatının ilk siyasetnamesi kabul edilen ve adı “mutluluk veren bilgi” anlamına gelen Kutadgu Bilig, yöneticilerin taşıması gereken özellikleri şu şekilde sıralar:

• Liderin adaletli olması

• Liderin akıllı ve bilge olması

• Liderin fedakâr ve cömert olması

• Liderin güvenilir, erdemli ve doğru olması

• Liderin cesaretli ve kararlı olması

• Liderin anlayışlı ve hoşgörülü olması

• Liderin ihtiyatlı ve tedbirli olması

Kutadgu Bilig’in ortaya koyduğu bu ilkeler, aslında Türk kültüründe liderlik anlayışının temel taşlarını oluşturmaktadır. Bu yazıda genel bir çerçeve çizdik. Ancak her bir özelliğin ayrı ayrı ele alınması, günümüz liderlik tartışmalarıyla birlikte değerlendirilmesi çok daha anlamlı olacaktır.

Bu nedenle, önümüzdeki haftalarda yayınlanacak yazılarımda Kutadgu Bilig’de liderlerden beklenen bu özelliklerin her birini tek tek ele alacağız.

Gelecek hafta görüşmek üzere..