28 Ekim 1923 gecesi bazı bakanlarla köşkte yemek yenirken;  “Efendiler yarın Cumhuriyet’i ilan edeceğiz!” dedim. Orada bulunan arkadaşlar, hemen düşünceme katıldılar. Yemeği bıraktık. Hemen o dakikada nasıl davranılacağı üzerinde kısa bir program saptadım ve arkadaşları görevlendirdim.  “Baylar, görüyorsunuz ki Cumhuriyet’in ilanına karar vermek için Ankara’da bulunan bütün arkadaşlarımı çağırmaya ve onlarla görüşüp tartışmaya gerek görmedim. Çünkü onların öteden beri ve doğal olarak bu konuda benim gibi düşündüklerinden kuşkum yoktu.”
Mustafa Kemal, Cumhuriyet’in kuruluş hikayesini böyle anlatır. Meclisteki vekillerin çoğunluğu mecliste bile yokken, kanun maddesi kabul edilir ve Cumhuriyet bir gece vakti “ilan edilmiş” olur.
29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanıyla Türk milletinin tarihinde yeni bir devrin kapıları açıldı ve “Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir” sözü, devlet yönetiminde en belirgin şekliyle yerini aldı.
98. yılını kutlayan Cumhuriyetimiz, dünyaya örnek ve mal olmuş, hafızalardan ve dünya tarihinden asla silinmeyecek, Atatürk ve silah arkadaşlarının önderliğinde kurulmuş, küllerinden doğan bir toplumun yeniden ayağa kalkmasının muhteşem bir öyküsüdür. O kadar iz bırakan bir öyküdür ki; koca bir savaşta mütevazi ordumuza yenilerek hayatlarının en büyük hezimetine uğrayanlar bile hayret ve takdirle karşılarlar.
Cumhuriyet, Türk toplumunun bütün kesimlerinin dengeli, anlayışlı ve amaçta birleşen davranışlarının yarattığı bir eserdir. Türkiye Cumhuriyeti, tarihin çok çetin tecrübelerinin sonucu olarak ortaya çıktı. Bu çıkışta emek vardı, alın teri vardı, kan vardı. Millet olma çabası vardı. 
Öyleyse O’nun korunmasında, geliştirilmesinde, ilkelerinin savunulmasında da aynı çabaların olması gerekir. Cumhuriyet bilim üzerine inşa edilmiştir. Fikri hür, vicdanı hür nesiller ister. Türk milleti için Cumhuriyet, yalnız bir idare tarzı değildir bir varlık ilkesidir. Var olmanın, milli birlik ve beraberlik şuurunun başlıca temel taşıdır. Türk bayrağı altında yaşayan her vatandaş, Cumhuriyet’in kazandırdıklarını, gücünü, özelliklerini, niteliklerini ve ilkelerini koruma azim ve kararlılığında olmalıdır. 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı’mız kutlu olsun!...