Türk kültüründe liderlik yalnızca, karizma ve gücü değil aynı zamanda stratejik düşünerek karar vermeyi de gerekli kılar. Dolayısıyla Türk kültüründe yöneticilerin taşıması gereken özelliklerden bir diğeri de yöneticilerin tehlike ve tehditlere karşı tedbirli olmasıdır. Tarih boyunca Türk toplumlarında öne çıkan liderlerin, karşı karşıya kalabilecekleri tehdit ve tehlikelere karşı ihtiyatlı olup, önlem almaları önemli bir özellik olarak karşımıza çıkmıştır.
Orta Asya bozkırlarından Cumhuriyet’e kadar, Türkler hem coğrafi hem de siyasi açıdan sürekli tehdit altındaydı. Bu tehditler, hem içeriden hem de dışarıdan gelebiliyordu; dolayısıyla liderlerin bu konuda yetkin olması bir zorunluluk hâline gelmişti. Bu anlayış edebi metinlerimize de yansımıştır. Kutadgu Bilig’de yöneticiler için şu öğütler yer alır:
“Bey çok dikkatli ve çok da uyanık olmalı; beyler savsakça olursa, bunun cezasını başkaları çeker.”
“Bir memleketin bağı ve kilidi iki şeyden oluşur; biri dikkatlilik, biri de yasa; bunlar temeldir.”
Görüldüğü üzere, liderin ihtiyatlı olması, devletin ve toplumun güvenliği için kritik bir unsurdur. Aksi hâlde yönetim, ne kadar güçlü görünürse görünsün işlevsizleşir.
Türk kültüründe liderin bir diğer önemli erdemi ise hoşgörüdür. Hoşgörü, farklı fikirlere, inançlara ve kültürlere karşı gösterilen anlayışı ifade eder. Tarih bunun sayısız örneği ile doludur. Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerinde, yönetim altında bulunan topluluklar inançlarını yaşamaya, dillerini konuşmaya ve kültürlerini sürdürmeye devam edebilmiştir. Bu durum, liderliğin bir zaafı değil, aksine liderliğin şanından kabul edilmiştir.
Altı haftalık bir yazı dizisiyle, Türk kültüründe liderlerin taşıması gereken özellikleri Kutadgu Bilig perspektifiyle ele aldık. Sonuç olarak; Türk liderleri adil, bilgili ve akıllı, cömert ve gözü tok, cesur ve cengâver, ihtiyatlı ve hoşgörülü olmalıdır. Bu erdemler bir araya geldiğinde mutlu bir toplum, güçlü bir devlet ve gelecekten umutlu bir nesil ortaya çıkar. Eksik olan her özellik ise toplumu zayıflatır ve yaralar açar.
Bir sonraki hafta, yönetim ve organizasyon alanından yeni bir konuyla tekrar görüşmek üzere…