Öncelikle kadın işçi medeni durumuna bakılmaksızın on sekiz yaşını doldurmuş kadın çalışanları ifade eder. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası bireyin yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamayacağını ve ruhi yetersizliği olanların çalışma şartları bakımından özel olarak korunacağını hükme bağlamıştır. Bu sebeple kadın işçilerin çalışma koşulları gerek İş Kanununda gerekse de tüzük ve yönetmeliklerde mağduriyet yaşanmaması açısından ayrıntılı olarak düzenlemiştir
Kadın işçileri koruyucu nitelikteki düzenlemelerden genel olarak bütün kadın işçiler faydalanabilmekteyken, 4857 sayılı İş Kanununun 74. maddesinde “Analık Hâlinde Çalışma ve Süt İzni” başlıklı haklardan yalnızca hamilelik veya analık durumunda bulunan kadın işçiler faydalanabilecektir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 74/4’üncü maddesinde ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 30. maddesine dayanılarak hazırlanan Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik’in 11. maddesinde de “Gebe çalışanlara gebelikleri süresince, periyodik kontrolleri için ücretli izin verilir” hükmü vardır.
İş Kanunun 74. maddesi uyarınca, kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları, çoğul gebelik hâlinde ise bu sekiz haftalık süreye iki hafta süre daha ekleneceği belirtilmiştir. Doğum öncesi ve sonrası öngörülen süreler sağlık durumu ve yapılan işin özelliği göz önünde bulundurularak hekim raporu ile artırılabilir. Ancak sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçinin isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabileceği ve bu durumda, kadın işçinin çalıştığı sürelerin doğum sonrası sürelere ekleneceği hüküm altına alınmıştır.
İş Kanunu 74. maddeye göre, kadın işçinin erken doğum yapması hâlinde ise doğumdan önce kullanmadığı çalıştırılmayacağı süreler doğum sonrası sürelere eklenerek kullandırılabilecektir. Doğumda veya doğum sonrasında kadın işçinin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullandırılmayan süreler babaya kullandırılabilecektir. Ayrıca, bu süreler, kadın işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre gerekirse artırılabilecek ve bu süreler hekim raporu ile belirtilecektir. Kadın işçiye hamilelik süresince periyodik kontroller için ücretli izin verilecek olup, hekim raporu ile hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılabilecek ve bu durumda kadın işçinin ücretinde herhangi bir indirim yapılamayacaktır.
Doğum sonrası iznin tamamlanmasından sonra, kadın işçiye isteği hâlinde çocuğun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla altı aya kadar ücretsiz izin verilebilecektir. Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilecek, bu sürelerin hangi saatler arasında ve nasıl kullanılacağını kadın işçi belirleyecek ve bu süreler de günlük çalışma süresinden sayılacaktır.
Emziren kadın işçiler doğum tarihinden başlamak üzere 6 ay süre ile gece postalarında çalıştırılamazlar. Emziren kadın işçilerde bu süre, ana ve çocuğun sağlığı açısından gerekli olduğunun işyeri hekimi, işyeri ortak sağlık birimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırasıyla en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, sağlık ocağı, Hükümet veya belediye doktoru raporuyla belgelenmesi halinde, bir yıla kadar uzatılır.
Kadın işçilerin doğumdan önce ve sonra sekizer haftalık sürelerde çalıştırılmaları yasaktır. Dolayısıyla bu sürelerde işe gelmeyen kadın işçinin hizmet akdi işverence feshedilemez. Çalıştırılması halinde 2025 yılı itibariyle cezası 21.213,00 TL dir.
Bu konuyla alakalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, ALO 170, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu ile Resmi Gazete’ den ve internet sitelerinden bilgi alınabilir. Belirtmek gerekir ki hak kaybı yaşamamak adına önce avukata sormak, bilgi almak her zaman önemlidir.