Türkiye Kasaplar, Besiciler Et ve Et ürünleri Esnaf ve Sanatkarları Federasyonu Başkanı Fazlı Yalçındağ ile Başkan Vekili ve Antalya Kasaplar Odası Başkanı Osman Yardımcı, önümüzdeki Kurban Bayramı’nda kurban ibadetlerini yerine getirecek olan vatandaşların dikkat etmesi gereken konular üzerine açıklamalarda bulundu.

Kurban Bayramı’nda kurban ibadetlerini yerine getirecek olan vatandaşların dikkat etmesi gereken konular ile ilgili sorular ve cevapları ise şöyle:

Soru: Kaç adet büyükbaş ve küçükbaş kurbanlık kesilmesi bekleniyor?

Her sene yaklaşık 900 bin civarında büyükbaş, 3.5 milyona yakın küçükbaş hayvan kurbanlık olarak kesiliyor. Bu sayıların et üretimi olarak karşılığı yaklaşık 200 bin tona tekabül ediyor.

Kurban satışı iki kişi arasında cereyan eden bir olay. Üçüncü kişinin fiyat belirterek irade beyan etmesini doğru bulmuyoruz. Üretici malını getiriyor ki böyle bir üretim yapan üreticilerimiz var. Bayramdan bayrama hizmet veren üreticilerimiz var. Bunlar bir Kurban Bayramı’nda mallarını satıp bitirdikten sonra evlerine gidip bayramlarını yapıyorlar sonra bir sonraki Kurban Bayramı için mal alıyorlar. Sonraki seneye hazırlıyorlar. Genelde kurban ibadetini yapan insanlar hep bir sene önceki alışveriş yaptıkları insanları tercih ediyorlar. Bu insanlar da genellikle aynı pazarlarda bulunuyorlar.

“İşin doğru noktası da iki kişinin anlaştığı nokta”

Kurban alım satımında işin doğru noktası iki kişinin anlaştığı nokta. Müşteri hayvanın boynuzunun kıvrımı beğenir, tüyünü rengini beğenir 100-200 fazla verir. Üreticiyle kurban sahibi arasındaki pazarlığa bizim taraf olmamız doğru değil. Doğrudan karşı karşıya, aracısız, orada üretici orada tüketici karşılıklı bir anlaşma sonucunda alışveriş gerçekleşiyor.

Soru: Ortalama kurbanlık fiyatları hakkında bilgi verebilir misiniz?

Türkiye genelinde duyduklarımızı ifade edersek bir koç için kilogram (kg) başı et fiyatı 30 TL civarında telaffuz edilmekte. Tabi yöresel olarak cinsine ve cinsiyetine göre değişmekle birlikte. Küçükbaş hayvan için ise kg başı et fiyatı 35 TL olarak telaffuz edilmektedir. Hakkari’deki dananın kg fiyatı ile İstanbul Şişli’dekini bir tutamayız.

“Bu yıl kurbanlık alırken asla tokalaşmasınlar”

Bu bayramda vatandaşlara önerim, kurbanlık alırken asla tokalaşmasınlar, değnekle vs komedi gösterisi gibi pazarlık yapmasınlar. Hijyen kurallarına mümkün olduğunca önem göstersinler. Benim onlara ikinci bir tavsiyem de kurban çadırından en kısa zamanda işlerini bitirip ayrılsınlar. Kurban kesim alanını da mümkün olduğunca kısa sürede terk etsinler. Çünkü oradaki ortam mikrobun yayılmasına en uygun ortam. Bu konuda azami dikkat gösterilmesini tavsiye ediyorum.

“Şahsi kurbanlık tercihim koçtur”

Şahsen benim birinci derecede kurban tercihim koçtur. Eti daha kolay parçalanır, aracıya gerek duyulmaz. Kolaylık sağlar. Büyükbaş hayvanlar en sıcak günlerde biraz zor olabiliyor. Vatandaşlarımız üretilen etin kendi sıcaklığıyla kendini bozabileceği gerçeğini akıllarından çıkarmasınlar. Hayvanın parçalanmadan önce soğumasına mümkün olduğunca özen göstersinler. Her şeyden önemlisi de bu hizmetleri verecek insanın bu mesleklerde faaliyet gösteren insanlardan olmasına dikkat etsinler.

“Kurban kesimi işin ehli tarafından yapılır”

Bu kapsamda geçtiğimiz günlerde Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan Kurban Hizmetleri ve Kurban Bayramı Konulu Genelgede halk sağlığının korunması amacıyla Kurban Bayramı’nda denetimlerin artırılacağının açıklanmasından büyük bir memnuniyet duyduk.

Çünkü bir bakıyoruz ki hiç alakasız yerlerde kıyma makinesi koyuluyor. Seneden seneye kömürlükten çıkarıp kurban eti çekilir yazılıyor. Bu faaliyete teşebbüs edenleri görüyoruz. Bu kati surette yasak ve riskli bir durumdur. Bu kadar yoğun hayvanın kesildiği, bu kadar büyük bir et üretiminin gerçekleştiği yerde kesim hatalarının olmaması kaçınılamaz. Bu kesim hatalarının düzeltilmesi, et üzerinden uzaklaştırılması ancak bilen insan tarafından yapılır. Sıradan bir insan kurbanın ne olduğunu bilmez. Adamın etinin tamamına bu kirliliği bulaştırabilir. Bununla da kalmaz makineden çekilen diğer kıymalara da bulaştırır. Hiçbir işe yaramaz. Bizim için halk sağlığı çok önemli. 1-2 TL peşinde değiliz. Altını çiziyorum. Vatandaşlarımızdan da rica ediyoruz. Alakasız yerlerde kurban eti çekimine itibar etmesinler.

“Vatandaşlarımız alo 174 gıda ihbar hattına şikayet etsin”

Vatandaşlarımız kurban eti işleriz, yaparız şeklinde afişlerle karşılaştıklarında Alo 174 hattına ihbarda bulunsunlar. Zaten dünya büyük bir pandemi sıkıntısı içinde. İkinci bir sıkıntı yaşatmayalım düşüncesindeyiz. İnsan sağlığı ucuz değildir. Dini vecibelerimizi yerine getirdiğimiz zaman çirkin bir görüntüye mahal vermeyelim. Biz bunları sağlık için söylüyoruz. Herkes kendini korusun kollasın, gelecek nesil bizim için önemli.

Özellikle büyükbaş hayvanın kurban kesimi için oluşturulmuş yetkin kişilerin görev yaptığı yerlerde kesilmesi gerekir. Diğer yerlerde kesim yapıp son derece güçlü hayvanlar bir boyun darbesiyle çok ciddi sakatlanmalara neden olabilir. Bıçak kazası olabilir, kesim hatası olabilir. Bunun için bilen bir el ve bu iş için hazırlanmış yerlerin tercih edilmesi çok önemli.

Öte yandan, zincir mağazacılık sistemlerinin vekaletle kurban kesim işlerine sıcak bakmıyoruz. Tasvip etmiyoruz. Engellenmesi gerekir diye düşünüyoruz. Ülkemizdeki ortalama karkas ağırlıkları ve mevcut et fiyatları göz önünde tutulduğunda vakıfların ilan ettiği hisse bedellerini de gerçekçi bulmadığımızı ifade etmek isterim.

Soru: Pandeminin kurban kesimi üzerinde etkisi oldu mu?

Olmadı diyebiliriz. İnsanlar genellikle sıla hasretlerini giderdiler, memleketlerine gittiler. Kimi bulunduğu yerde kesti, kimi memleketinde kesti. Yıllardır bu sayı değişmiyor. Bu da bize bunu gösteriyor. Bu yıl da aynı rakamlarda kesim gerçekleşecek.

Soru: Kurban talebini karşılayacak kadar hayvanımız var mı?

Evet var. Altını çizerek söylüyorum. Bu talebin birkaç katını dahi karşılayacak kadar hayvanımız var. Hiçbir problemimiz yok. Kurbanlık bulurum, bulamam endişesine kapılmaya gerek yok. Herkes kurbanını alır. Yeterince kurbanlık var. Kimse kurbansız kalmaz.

Her ilin kendine göre yöresel satış yerleri vardır. Belediyelerimiz bu konuda tüm illerde destek veriyor. Satış yerleri, kesim yerleri Vatandaşların da kurban ibadetlerini bu kesim alanlarında yapmaları daha sağlıklı olur. Bizim mezbahalar açık, belediyelerin mezbahası açık. Bir gün geç olsun ama sağlıklı olsun.

Soru: Kalitesiz kesim ürünlerine karşı uyarılarınız neler?

Kasap kimdir, bu işi karkası ana parçalarına ayıran ve bu ana parçaları müşterisinin arzusuna göre şekillendirme bilgi ve beceresine sahip nitelikli kişidir. Diğer noktada yanlış kullanılan tanım; kesim, kurban kesene kesici denir. En azından kesici kasap denir. Bu işi hiç bilmeyenin soyunduğu, ben bunu yaparım mantığına da sahte kasap demek doğru değil. Bunlar kasap değil niteliksiz insanlardır. Kesici de hayvanı dinimizin emrettiği şekilde boyunun her iki yanındaki atardamarları, nefes borusunu, yemek borusunu içeren bir kesim tekniği ile kesimi gerçekleştirebilen insandır. Ondan sonra da hayvanın kanı tamamen boşalıp ölüm gerçekleştirdiğinde derisini ayaklarını başını iç organlarını gövde üzerinden alıp karkas haline getirme işlemidir. Bu da büyük bir ustalık gerektirir.

Asla Çin malı bıçak tavsiye etmiyoruz. Zaten en büyük günahlardan biri hayvana eziyet etmektir. Kalitesiz bir madenden üretilen bıçak kesim esnasında eğilirse, kırılırsa, bir parçası kişinin eline batarsa ne olacak? Bunun bedeli para ile pulla ölçülemez. Zaten bu tür alet ve edevatın üretiminde ülkemiz ana vatan diyebiliriz. Niye başkasınınkini tercih edelim. Çok güzel bıçak üreticileri var. Son derece kaliteli malzemeler üretiliyor.

Soru: Kurban kesiminde belediyeye düşen görevler nelerdir?

Kesim yerleri mesela biz Ankara’da her ilin kendine göre Oda başkanlarımız var. Hepsi belediyeler ve müftülükle istişareli oldukları için biz kesim yerlerini bizzat kendimiz de denetliyoruz. Kesici anında da destek veriyoruz. Çünkü kendilerini sakatlamasınlar diye tüm belediyeler en azından üç kesim yeri var. Büyük şehir de dahil. Tüm belediyeler bu desteği veriyor. Yetki müftülükte. Komisyonlar kuruluyor. Kasaplar Odası’nın bir kere başköşede olması lazım. Her desteği veriyoruz.

Bizim kasaplar odasının şirketinde kıyma makinesinden tutun buzdolabı ve kesim için gereken her şey var. Fiyatlar da piyasanın yüzde 50 altı. Ama bu esnaf için. Bizim kasaplarımız için. Mutlaka bir destek veriyoruz.

“Kurban kesim alanlarının geldiği noktayı inkar edemeyiz”

Geçmişe bakarsak günümüzdeki kurban satış ve kesim yerlerinin geldiği noktayı inkar etmek mümkün değil. Ama profesyonel mezbahalarda bile yeterince ön soğutmanın yapılmadığı noktalarda biz karkasın kendi sıcaklığıyla karşıdaki karkasa dokunduğu yerde ya da ikiye bölünerek muhafaza edildiği yerde birbirine değdiği noktada bozulmalar olduğunu görüyoruz. Bunun gibi geçmişte yapılan yanlışlar da halen gözümüzün önünden gitmiyor. Hayvan kesiliyor pay ediliyor ve hemen bir naylon torba ya da kova, çöp torbası gibi şeylere koyuyorlar. Burada çok büyük bir yanlış yapıyorlar. Hayvanın kendi ısısı anında kendini bozar. Daha birkaç saat önce kesilmiş hayvan bile bozulabilir.

Soru: Kesilen kurban nasıl muhafaza edilmeli?

Eve gider gitmez, eğer bir mecburiyet hasılsa naylon torba kullanmak zorundaysa bir masanın üzerine temiz bir örtü serip güneş almayan bir yerde bu etler birbirine değmeyecek şekilde yayılacak, kendi sıcaklığını kaybedecek şekilde beklenecek ondan sonra buzdolabına kaldırılacak. Sıcakken buzdolabına değil, -18,-20 derece dipfrize de koysanız kendi sıcaklığı ile kendisini bozar. Biz buna mesleki tabirde yanık deriz. Lenf damarlarının gittiği hat boyunca diyelim ki hayvanın gerdan kısmında böyle bir hadise oldu, butunun iç kısmındaki lenf bezesi bile yemyeşil olur bozulur. O etin tamamı kullanılamaz hale gelir.

Kesildikten sonra eve taşınırken eğer bir kap kullanılacaksa gider gitmez anında havalandırıp birbirine değmeyecek noktada kendi sıcaklığını kaybetmesi beklenmeli. Sıcakken bunu aldım dolaba koydum olmaz. Nereye koyarsan koy bozulur. Bunun doğrusu, çok profesyonel tesislerde ön soğutma diye bir şey vardır. Ön soğutmada hayvanın ölüm katılığına geldiği zaman vücut ısısı düşürülür, o her taraftan 6 bölgeden soğuk hava üfleyen bölümdür. Burada hayvan gereken soğukluğa ulaşır ondan sonra muhafaza edileceği soğuk hava deposuna gönderilir.

Bir diğer husus da et donduruldu. Çözüldüğü zaman kullanılması lazım. Daha ileride kullanmayı düşündüğümüz etleri de birer kullanımlık paketlere ayırıp bu şekilde derin dondurucuya koymalarını önereceğiz. İlk başta söylediğimiz gibi kurban etlerinin hazırlanma yeri kasap dükkanıdır. Başka bir yer değildir. Zaten Tarım Bakanlığının çıkardığı genelgede de bu çok açık bir şekilde yazar. Onaylı, kayıtlı işletmelerde yapılması başka bir yerde bu etin kıyma haline getirilmesi, işlenmesi yasaktır. Buna riayet edilmesini istiyoruz. Ülkenin her tarafında, her mahallede bir kasap var. Bu insanlar size hizmet vermek için kurban bayramında dükkan açıyor. Yani bu duruma göz ardı etmesinler. Alakasız mesleklerin ben kıyma çekerim şeklindeki afişlerine böyle bir talepte bulunmalarına itibar etmesinler. Alo 174’e ihbarda bulunsunlar.

“Kurban vekaletini alan kişi çok büyük bir sorumluluğa sahip”

Soru: İnternetten kurbanlık satışları ve büyük mağazacılık sisteminde vekaletle kurban kesim hizmetlerine nasıl bakıyorsunuz?

İnternetten kurban kesimi nasıl oluyor? Bunlar bir tornadan çıkmıyor ki 30-40 kg mı neyi nasıl satıyorlar? Öyle şeylerle karşılaşıyoruz ki bu bir iddia değil, benim bizzat şahit olduğum şeylerdir. Kurban Bayramı’nın ikinci, üçüncü günü kutuyla getiriyorlar. Süpermarketten ya da zincir mağazacılık sisteminden vekaletle kurban satın aldık onlar da bize bunu getirdiler bana bunu hazırlar mısın diyorlar. Açıp bakıyoruz ki Kurban Bayramı’nda kesilmiş bir et değil. Kim bilir kaç gün önce nerede kesildi belli değil. Vekaleti veren için bir sorun yok. Vekaleti veren sorumluluğundan kurtuluyor ama vekaleti alan çok büyük bir sorumluluğa sahip. Yani nerede bu hizmeti vereceksin nasıl vereceksin? Öyle de bir şey ki geçen sene 12 kg ağırlığına sahip koç deniyor. 12 kg karkas ağırlığına sahip bir hayvan koç olmaz kuzu olur. Kuzudan da kurban olmaz. Yani sosyal medyada da izliyoruz. Diyanet işlerinden bir yetkili de fetva vermiş bence kabul olmaz diyor. Biz de buna tamamen katılıyoruz.

Bir de şu var. Vakıflar bir şey yapıyorlar. Şu paraya bu paraya kurban kesimi vaat ediyorlar. Yurt dışı için bir şey söyleyemem ama yurt içinde ilan ettikleri paralara kurban varsa getirsinler biz alalım.

“Kurban ibadetinin bizzat yerine getirilmesi en doğrusu”

Kurban ibadetinin bizzat yerine getirilmesi en doğru olandır. Al bir tane koç, kes. Eşine dostuna, ihtiyaç sahibine dağıt. Yıllar önce ben bir canlı yayındayken TRT’de birden birisi bağlandı. Başkanım ben piyasayı gezdim o dönemde 500-600’den aşağı kurbanlık yok, vakıflar nasıl 200-300 TL’ye kurban hizmeti veriyor açıklayabilir misin dedi. Onlara söylediğim aynen şu, ben hayatım boyunca inanmadığım hiçbir şeyi yapmadım. Siz de bana bu soruyu sorduğunuza göre sizin de kafanızda soru işaretleri var, benim size tavsiyem inanmadığınız şeyleri siz de yapmayın. Benim onlara söylediğim şey bu.

Vekaletin çok büyük sorumluluk olduğunu hatırlatırım başka bir şey söylemeye de gerek yok. Bir de kg olarak şu kadar bu kadar kurban deniyor. Orada et mi satıyorsun kurban mı kesiyorsun? Onu bilelim de ona göre davranalım. Kurban bir pasta değil ki bir pay da ben kapayım bir dilim de ben yiyeyim telaşına kapılıyorlar. Bana göre bunlara bu kadar geniş çalışma sahalarının bırakılması doğru değil.

Pandemi sürecinde nasıl herkesin kapalı olduğu yerde gıda ürünleri dışında satışları sınırlandırıldıysa bu son derece doğruydu. Benzeri bir uygulamanın da sen kurban satamazsın şeklinde iradede bulunmasını bekliyorum. Çünkü her türlü istismara açık. Vakıfları denetleyen kurumlar var. Bunlar aldıkları vekaletin kefaletini ödeyebilirlerse sorun yok. Verende bir şey yok ama vekaleti alanın sorumluluğu çok büyük. Tabii vekalet verenin de o kurbanın peşine düşmesi gerek. Sms atarak kurban kesmek çok kolay. 10 tane kurban kesiyorlar, ben 1000 tane kestim diyorlar. Nereden bileceğiz?